Transformerend communicerend

“Verandering is de enige constante in het leven.” - Heraclitus

Ineens heb ik het. Na maanden (jaren??) van puzzelen, schetsen, verfrommelen, weggooien. Opnieuw naar de tekentafel. Frustratie... Kom op, Marleen. Je adviseert mensen en organisaties op gebied van communicatie, van definiëren en uitdragen wie ze zijn en waar ze voor staan. Waarom kun je dat dan niet voor jezelf? Wat verbindt nou mijn achtergrond in communicatie, psychologie en systeemtherapie?

Alles wat ik doe is veranderingsgericht! Niet zomaar een beetje anders, maar écht wezenlijk en duurzaam veranderend - of het nu gaat over het meenemen van werknemers in een (cultuur)verandering, branding, imago verbetering, teambuilding óf therapie/coaching. En dus heb ik vanaf nu de slogan “Transformerend communicerend”!

Transformatie versus verandering

Nu worden de termen ‘transformatie’ en ‘verandering’ vaak door elkaar gebruikt, maar ze hebben verschillende betekenissen en implicaties, vooral in zakelijke en organisatorische contexten.

Verandering is doorgaans een proces dat gericht is op het aanpassen of wijzigen van bestaande processen, systemen, procedures, of gedrag zonder dat dit leidt tot een fundamentele transformatie van de organisatie. Verandering kan klein en incrementeel zijn of meer ingrijpend, maar het doel is meestal om iets specifieks te verbeteren, te optimaliseren of aan te passen. Denk aan het upgraden van software, het aanpassen van werkschema's of het herzien van marketingstrategieën zijn veranderingen die geen radicale transformatie van de organisatie vereisen. Verandering kan vaak worden beheerd en gepland binnen de bestaande structuur en processen van een organisatie. Het kan voortkomen uit feedback, problemen of kansen die binnen het huidige systeem worden geïdentificeerd.

Transformatie is een diepgaande en radicale herziening van de kernprocessen, structuren, strategieën en cultuur van een organisatie. Het gaat verder dan louter verandering en beoogt een volledige herdefiniëring van de organisatie. Transformatie kan nodig zijn wanneer een organisatie geconfronteerd wordt met aanzienlijke disruptie, zoals veranderende marktomstandigheden, nieuwe technologieën of een fundamenteel veranderend concurrentielandschap. Het vereist vaak een heroverweging van de bedrijfsstrategie, het herontwerpen van kernprocessen, het cultiveren van een nieuwe bedrijfscultuur en mogelijk zelfs het herpositioneren van de organisatie in de markt. Transformatie kan complexer en uitdagender zijn dan verandering, en het kan vaak een langdurig proces zijn dat veel stakeholders en middelen vereist.

Betekent transformeren ‘afbreken en opnieuw opbouwen’?

Als ik naar die uitleg kijk, heb ik nog een extra hersenspinsel. Als ik namelijk denk aan veranderen (transformeren) in de context van systeemtherapie of coaching, dan gaat het naar mijn idee niet over ‘normaal’ worden. Dat zou namelijk betekenen dat je alles stuk maakt dat eigen is, en dan opnieuw gaat opbouwen. Dat je ziek bent, en gezond moet worden. Systemisch gezien is er niet eens onderscheid tussen ‘ziek’ en ‘gezond’. Sterker nog, soms is een bepaalde aandoening een hele logische - en misschien zelfs enige - reactie op een absurde en onhoudbare communicatieve context.

Toch wordt er in de gezondheidszorg vaak wel zo gekeken en gehandeld. Er wordt uitgegaan van een ‘normaal’, en niet gevraagd waarom het logisch is dat iemand doet wat hij doet. Ben je ziek, bijvoorbeeld verslaafd, dan krijg je een soort ‘chemokuur’: iets dat alles aan ziek (“niet-normaal”) vernietigt. Maar een chemokuur breekt ook het gezonde af, en er wordt niet aangesloten op iemands eigenheid. Als de persoon in kwestie niet herstelt, wordt er gezegd dat hij of zij toch al een zwakke broeder was, of dat het immuunsysteem het niet aan kon. Wat het ook is, het zal zeker niet aan de methode liggen. Want als je niet mee kunt lopen in de pas, breken we je gewoon af en bouwen we je opnieuw op, zodat je wel weer in de pas van het collectief loopt. “Normaal” wordt.

Terwijl eigenheid, authenticiteit, juist zorgt voor levensvoldoening en levenszin, daad zin, creativiteit, betere besluitvorming, hechtere relaties, maatschappelijke diversiteit.

Voor organisaties geldt hetzelfde. Eigenheid zorgt voor tevreden en betrokken medewerkers, die zichzelf kunnen zijn. Voor goede teamdynamiek, goede klantrelaties. Voor innovatie, inspiratie en creativiteit, resilience en welzijn, effectieve communicatie, inclusiviteit en diversiteit.

Terugkomend op waarmee ik begon: alles wat ik doe is veranderingsgericht. Ik ben geen chemokuur voor jou of je organisatie. Ik zorg ervoor dat jouw eigenheid bewaard blijft - of misschien juist weer teruggevonden wordt.